جنین از منظر قرآن

یکی از محورهای مهم و قابل توجه در آیات قرآن، موضوع پیدایش و آفرینش جنین است که به عنوان نقطه آغاز حیات انسانی مطرح گردیده است. در یک آمار کلی، قرآن در 41 سوره با 76 آیه با بیانی شیوا به این موضوع پرداخته است، چرا که مرحله جنینی یکی از ظریف ترین مراحل زندگی انسان است که دارای اسرار و شگفتی های فراوانی می باشد و همگان را نیز در حیرت فرو برده است.
قرآن با عبارات بسیار رسا اشاره می نماید که شگفتی های دنیای جنین چنان گسترده است که گاهی از حد اندیشه بشر خارج است به گونه ای که در دانش جنین شناسی نیز با همه پیش رفت هایش هنوز بسیاری از رازها و معماهای ناگشوده پیرامون آفرینش و رشد جنین باقی مانده است.
عجایب حکمت که خداوند متعال در خلقت رحم و پرورش جنین به کار برده است، قرآن ضمن اشاره به این موضوع، بشر را به مطالعه پیرامون آن دعوت می کند تا ضمن آشنایی با مراحل گوناگون این دوره به عظمت آفریدگار نیز پی ببرد.
نکته جالب آن است که قرآن، تمام مراحل آفرینش و رشد جنین را با اصطلاحاتی به ظاهر ساده بیان نموده است به گونه ای که برای انسان های آن زمان نیز به آسانی قابل درک بود. اما با وجود این، داده های قرآن درباره جنین آن چنان دقیق هستند که گاهی به نظر می رسد فهم آن برای افرادی که در قرن هفتم میلادی زندگی می کرده اند ناممکن به نظر می رسیده است.
به عبارتی، اگر به خوبی در این آیات نگریسته شود می توان فهمید اطلاعاتی که قرآن ارایه داده از سطح فهم مردم آن زمان بسیار بالاتر بوده است به طوری که دانش جنین شناسی تنها زمانی توانست برخی از داده های قرآنی را اثبات نماید که شیوه علمی مطالعه جنین را طی قرن اخیر تغییر داد و در قرن بیستم، رشته جنین شناسی تجربی شکل گرفت که جنین شناسی را از یک علم توصیفی به علمی تبدیل نمود که با دست یابی به فن آوری های پیچیده و پیش رفته سلولی بتواند به فهم روشن تر در روند شکل گیری جنین بپردازد.

جنین شناسی پزشکی و انطباق آن با آیات قرآن

با کشف حقایق جدید در علم جنین‌شناسی، انسان در برابر اعجاز نهفته در قرآن که به مراحل آفرینش جنین اشاره نموده سر فرود آورده، چرا که اینگونه مطالب در چهل و اندی آیه و ده‌ها حدیث شریف آمده و در طول پانزده قرن خطوط اصلی در زمینه این علم را ترسیم نموده و هم اکنون آن را علم جنین‌ انسانی می‌نامند.

هرقدر که انسان در مطالعه ی آیات کریمه ی قرآن که به علوم مختلف اشاره نموده، تعمق کند و آن را با حقایق ثابت علمی که به تدریج کشف می‌شود مقایسه نماید، ایمان و یقین وی به خداوند و قرآن و آنچه رسول خدا صلی الله علیه وسلم از جانب خداوند آورده می‌شود.

دکتر کیث استاد تشریح و جنین‌شناسی در دانشگاه اوتاوای کانادا بر این عقیده است که: «هر چه انسان حقایق جدیدتری را کشف کند ، در واقع می‌بیند که همان حقایق موجود در قرآن را تکرار کرده است.»

علم جنین‌شناسی مطالعه خلقت انسان از ابتدای تشکیل تخمک لقاح یافته با اسپرم تا انتهای تشکیل جنین و خروج آن از رحم مادرش بعد از نه ماه است.

تاریخ شروع این علم با چنین معنایی به قرن هفدهم بر می‌گردد، زمانیکه میکروسکوپ به دست دو دانشمند به نام‌های هام و هوک در سال 1677 اختراع شد که درخلال آن اسپرم مرد را کشف کردند. سپس دانشمندی به نام دوگراف، تخمک را کشف کرد که نام وی را بر آن گذاشتند و فولیکول دوگراف نام گرفت.

ارسطو در قرن چهارم قبل از میلاد کسی بود که نظرات و کتاب های وی تا قرن هفدهم میلادی در مجامع علمی، مقدس به شمار می‌رفت. وی عقیده داشت که جنین از اتحاد منی با خون حیض تشکیل می‌شود و حال آنکه در قرآن کریم همین بس که اینگونه تذکر می‌دهد: «وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُواْ النِّسَاء فِی الْمَحِیضِ  ...»

 

آیات قرآن و جنین شناسی

در قرآن کریم بیشتر از چهل آیه وجود دارد که درباره جنین شناسی و مسائل مربوط به آن بحث می کند؛ مسائلی که در علم جنین شناسی با عنوان رشته ای مهم و مجزا مطرحه و در محافل علمی مورد بحث قرار می گیرد.

در این عرصه کسانی که از این معارف وحیانی بی بهره هستند ، به خطاهای فاحشی گرفتار شدند که پس از مدتی، ابطال نظریه آنها به همه اثبات شد.

از خداوند درخواست فرزندانی سالم و صالح را داشته باشیم و در هنگام تولد نوزاد از سلامتی او سوال کنیم، نه از جنسیت او

به عنوان مثال:

پزشک انگلیسی به نام هاروی که گردش بزرگ خون را کشف کرد (و قبل از وی دانشمندی به نام ابن النفیس گردش کوچک خون را کشف کرده بود) در سال 1651 عقیده داشت که رحم، جنین را ترشح می‌کند. و حال آن ‌که این مطلب یک خطای فاحش علمی است. و طبق فرموده قرآن کریم، رحم قرار مکین برای نطفه است:

«وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِینٍ *ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِی قَرَارٍ مَّکِینٍ »(مومنون-12 و 13)

«أَلَمْ نَخْلُقکُّم مِّن مَّاء مَّهِینٍ * فَجَعَلْنَاهُ فِی قَرَارٍ مَّکِینٍ »(مرسلات-20 و 21)

«إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن نُّطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَّبْتَلِیهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِیعًا بَصِیرًا»

ما انسان را از نطفه مختلطی آفریدیم، و او را می‌آزمائیم (لذا) او را شنوا و بینا قرار دادیم.

از نکات جالب در این آیه شریفه، مقدم شدن شنوایی بر بینایی است که از نظر علم پزشکی هم ثابت شده که حس شنوایی در جنین قبل از تولد کامل می شود ولی تا قبل از تولد بینایی فعال نمی شود.

و دلیل توصیه فراوان روایات به تلاوت قرآن توسط مادر و یا شخص دیگر و پرهیز از به کار بردن کلمات رکیک در دوران بارداری همین است.

حس شنوایی در جنین پیش از بینایی فعال می شود. اکنون ثابت شده است که جنین پیش از بینایی حس شنوایی دارد. دانشمندان با ارسال فرکانس های صوتی به سوی یک زن باردار که آخرین روزهای بارداری را می گذراند، مشاهده کردند که جنین با انجام حرکاتی به این اصوات پاسخ می دهد. در صورتی که قبل از تولد توان دیدن ندارد و نخستین صدایی که گوشهایش را نوازش می دهد، صدای قلب مادر است. (طب در قرآن، ص 9- 57.)

تعیین جنسیت به دست کیست؟

با توجه به آنچه از آیات و روایات به دست می آید، پسر یا دختر بودن فرزند به دست خداست.

((پادشاهی آسمان ها و زمین از آن خداست؛آنچه بخواهد می آفریند. به هر که بخواهد دختر هدیه می کند و به هر که بخواهد, پسر می دهد یا (در یک شکم) پسر و دختری به او عطا می کند و آنکه بخواهد بدون فرزند می گذارد. همانا اوست دانای توانا)) (سوره شوری،آیه 49)

علاوه بر این سیره معصومین به ما می آموزد که از خداوند درخواست فرزندانی سالم و صالح را داشته باشیم و در هنگام تولد نوزاد از سلامتی او سوال کنیم ، نه از جنسیت او. (من لایحضره الفقیه,ج 8, ص 595)

یکی از مسائلی که گاهی باعث اختلاف و حتی جدایی زن و مرد می شود جنسیت فرزند است؛ بعضی از مردها به توهم اینکه خانمش دخترزا یا پسرزاست از او دلسرد می شود و اختلاف در خانواده به وجود می آید اما به واقع منشأ تعیین جنسیت در نطفه چیست؟

ثابت شده است که جنین پیش از بینایی حس شنوایی دارد. دانشمندان با ارسال فرکانس های صوتی به سوی یک زن باردار که آخرین روزهای بارداری را می گذراند، مشاهده کردند که جنین با انجام حرکاتی به این اصوات پاسخ می دهد. در صورتی که قبل از تولد توان دیدن ندارد و نخستین صدایی که گوشهایش را نوازش می دهد، صدای قلب مادر است

در مبحث علمی در بحث تعیین جنسیت, دانشمندان دریافته اند که اسپرم مرد جنسیت فرزند را تعیین می کند, نه تخمک زن.

تا اواسط قرن بیستم، نقش تخمک و اسپرم در تعیین جنسیت ژنتیکی جنین در انسان شناخته نشده بود. اما پس از کشف کروموزم های جنسی توسط دانشمندانی به نام های «ون وینوانتر» و «پانتر» و «تئولیدان» این پدیده شناخته شد.

یونانی ها معتقد بودند که تعیین جنسیت با اسپرم مرد است،اگر اسپرم از بیضه راست خارج شود، جنس نوزاد مذکر می‌شود و اگر از بیضه چپ خارج شود نوزاد مونث می‌شود.

بعضی دیگر گمان داشتند که اگر جنین در سمت راست رحم رشد کند مذکر می‌شود و اگر در سمت چپ رشد کند مۆنث می‌شود.

ارسطو هم که معتقد بود فرزند مذکر مربوط به هیجان روحی مرد هنگام آمیزش است و اگر فاقد آن باشد، فرزند مۆنث می‌شود.

در قرآن کریم به وضوح اشاره شده که در حقیقت نطفه اساس تعیین جنسیت جنین است که مذکر شود یا مۆنث: 

«وَأَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَیْنِ الذَّکَرَ وَالْأُنثَى * مِن نُّطْفَةٍ إِذَا تُمْنَى »(نجم-46و 45)

و اینکه او است که جفت نر و ماده را آفریده از نطفه‌ای که در رحم ریخته می‌شود.